Πριν από 2.000 χρόνια, στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ο σταυρός ήταν σύμβολο της χείριστης τιμωρίας, ντροπής και κατάρας. Πάνω στον σταυρό οι Ρωμαίοι θανάτωναν τους εγκληματίες και ο θάνατος ήταν ατιμωτικός. Όμως, μετά το πάθος του Χριστού, ο Σταυρός της Σταύρωσης έγινε το σύμβολο αγάπης, θυσίας και συγχώρησης για μας τους Χριστιανούς.
Οι Εβραίοι, μετά την Σταύρωση του Χριστού, πέταξαν το ξύλο του Σταυρού, όπου το βρήκε με θαυματουργικό τρόπο η μητέρα του Αγίου και Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Αγία Ελένη 300 περίπου χρόνια αργότερα, σκεπασμένο με σκουπίδια. Στο σημείο εκείνο η Αγία Ελένη έκτισε μεγαλοπρεπές Ναό.
Ο Τίμιος Σταυρός, όπως ψάλλει και ένας ύμνος της Εκκλησίας μας, είναι ο «φύλαξ πάσης της οἰκουμένης, ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας, βασιλέων τὸ κραταίωμα, πιστῶν τὸ στήριγμα, ἀγγέλων ἡ δόξα καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα».
Ο Τίμιος Σταυρός είναι το όργανο της σωτηρίας του ανθρώπου. Πάνω του ο Χριστός σήκωσε τα πάθη και τις ανθρώπινες αμαρτίες, πάνω του σταυρώθηκαν τα σφάλματα των ανθρώπων. Πάνω σε αυτόν συνετρίβη το κράτος του διαβόλου και εκμηδενίστηκε η δύναμή του. Από αυτόν πήγασε η απολύτρωση και η αθανασία στο ανθρώπινο γένος. Δια του Σταυρού νικήθηκε ο θάνατος και απόκτησε πάλι ο άνθρωπος τον Παράδεισο. Όπως ένα άλλο ξύλο, αυτό του δένδρου της Εδέμ, έγινε η αιτία της απώλειας του Παραδείσου, έτσι τώρα το ξύλο του Σταυρού εισάγει ξανά τον άνθρωπο στην τρυφή του Παραδείσου δίνοντάς του την όντως ζωή. Διότι ο Σταυρός είναι η Θύρα της Βασιλείας του Θεού.
Ο Σταυρός του Χριστού είναι το μυστήριο της πίστης και η δύναμη της Εκκλησίας. Και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ένα ξέρουν: τον Σταυρό που οδηγεί στην Ανάσταση και την καινή κτίση. Αυτή η καινή κτίση, η καινούργια δηλαδή δημιουργία, είναι η Εκκλησία, ένας κόσμος που, περνώντας από την θλίψη του Σταυρού, κάθε μέρα ανασταίνεται και μεταμορφώνεται, για να περάσει από την θνητότητα στην αθανασία και από την φθορά στην αφθαρσία.
Ο Σταυρός είναι το δυνατότερο μήνυμα της αγάπης και της θυσίας για τον άλλον άνθρωπο. Ο Σταυρός είναι το ισχυρότερο όπλο, το αήττητο όπλο εναντίον του μεγάλου εχθρού των ανθρώπων, του Διαβόλου.
Βλέποντας τον Σταυρό, η καρδιά μας γεμίζει από αγαλλίαση, γεμίζει από ελπίδα, γεμίζει από δύναμη, γεμίζει από χαρά. Γιατί πίσω από το Σταυρό διαφαίνεται η Ανάσταση του Χριστού και η δική μας ανάσταση.
Όμως σταυρός είναι και κάτι άλλο για εμάς τους Ορθοδόξους Χριστιανούς. «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοι». Αρνούμαι το εγώ, αναλαμβάνω τις ευθύνες μου, εγκολπώνομαι το εμείς και ακολουθώ τον Χριστό. Όπως ο Κύριος έφερε το δικό Του Σταυρό στο Γολγοθά, φορτωμένος τις ανομίες ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους, έτσι και ο πιστός του Χριστού, φέρει αυτός τον προσωπικό του σταυρό, τον αγώνα για σωτηρία και τελείωση. Ο δρόμος για τη σωτηρία είναι πραγματικός Γολγοθάς και απαιτεί αυταπάρνηση σε όσους τον ανεβαίνουν. Αυτός είναι ο δικός μας βαρύς σταυρός. Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και ν’ ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίζουμε το Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει. Ο δικός Του Σταυρός είναι εκείνος που δίνει νόημα αλλά και δύναμη στους άλλους.
Το Ευαγγέλιο του Χριστού, είναι ευαγγέλιο κόστους. Ο Χριστός δεν μοίρασε υποσχέσεις, δεν εκστόμισε μεγάλα και πομπώδη λόγια, δεν ωραιοποίησε καταστάσεις. Κήρυξε την αγάπη και την καλωσύνη, έφερε το μήνυμα της ειρήνης και δεν πιέζει κανέναν να Τον ακολουθήσει. Λέει «όστις θέλει». Όποιος θέλει. Δεν κάνει διάκριση μεταξύ των ανθρώπων. Αλλά γι΄ αυτόν που θα ακολουθήσει ή δεν θα ακολουθήσει θα έχει τις ανάλογες συνέπειες.
Έτσι, την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, όπου είναι το μέσον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία όρισε οι πιστοί να προσκυνούμε τον Σταυρό. Η Κυριακή αυτή ονομάζεται και «Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως». Έχοντας διανύσει το μισό της περιόδου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχουμε ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Γι΄ αυτό υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για αναψυχή και υποστήριξή μας. Για να συνεχίσουμε σ΄ αυτό το στάδιο των πνευματικών αγώνων με δύναμη, κουράγιο, ευλογία, στήριξη και ενίσχυση. Μας θυμίζει τα πάθη του Κυρίου και μας παρηγορεί. Μας υπενθυμίζει την ευδαιμονία του Αδάμ και την πτώση του από αυτή. Και ακόμα, μας θυμίζει ότι με τη συμμετοχή μας στον Σταυρό, τον Ξύλο της Ζωής, δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε. Οι πιστοί, αντλώντας χάρη από αυτόν, δυναμωμένοι πια και ανανεωμένοι, αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια που στήνει ο πονηρός και βαδίζουμε την ουρανοδρόμο ατραπό με οδηγό τη χαρά και τη λαχτάρα να συναντήσουμε τον αναστάντα Κύριό μας Ιησού Χριστό την αγία και λαμπροφόρο ημέρα της εγέρσεώς Του.
Θ.Χ.