1. Γενικά
Ο σεβασμός προς τον άνθρωπο εκδηλώνεται καταρχήν ως σεβασμός προς την ζωή του. Ο σεβασμός αυτός εκδηλώνεται με θετικό και αρνητικό τρόπο. Ο θετικός τρόπος αφορά ενέργειες που προστατεύουν και υπερασπίζονται τη ζωή. Ο αρνητικός τρόπος αφορά ενέργειες που αποτρέπουν ενδεχόμενη απειλή ή καταστροφή του. Ο άνθρωπος έχει έμφυτο σεβασμό προς τη ζωή και κινείται αυθόρμητα για τη προστασία της.
Δυστυχώς στις μέρες μας οι απειλές κατά της ανθρώπινης ζωής αυξήθηκαν (πόλεμοι, διαμάχες, φόνοι κ.α.). Ταυτόχρονα όμως αυξήθηκαν και οι κινήσεις για τη προστασία της. Όμως οι κινήσεις αυτές θεωρούν την ανθρώπινη ζωή ανεξάρτητα απο την πνευματική φύση και προοπτική του ανθρώπου. Και η θεώρηση αυτή δεν είναι ούτε χριστιανική,. αλλά ούτε και ανθρώπινη. Η αξία του ανθρώπου δεν περιορίζεται στη βιολογική του παρουσία, αλλά βρίσκεται στην προσωπικότητα του. Η αξία του ανθρώπου έγκειται στην «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού υπόσταση του.
2. Έννοια και ιερότητα της ζωής.
Η ζωή δεν είναι κάτι που μπορεί να οριστεί, διότι δεν είναι κάτι που μπορεί να περιοριστεί. Η ζωή μπορεί να οριστεί σε αντιπαράθεση με το θάνατο: το τέλος της ζωής είναι ο θάνατος.
Για τους χριστιανούς η έννοια της ζωής κατέχει κεντρική θέση. Ο Θεός είναι ο δημιουργός της ζωής. Ο Χριστός είναι η φανέρωση της ζωής: «Εγώ ειμι η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. 14,6).
Η προέλευση της ζωής φανερώνει και την ιερότητα της. Και η αναγνώριση της ιερότητας της ζωής αποτελεί την προϋπόθεση για σεβασμό της. Χωρίς την αναγνώριση αυτή σεβασμός της καταντά μια συμβατική έννοια. Γι’ αυτό και παρουσιάζεται το παράδοξο φαινόμενο του υπερβολικού ενδιαφέροντος για τα ζώα με παράλληλη περιφρόνηση του ανθρώπου.
3. Παραβίαση και περιφρόνηση της ζωής.
Α. Φόνος
Φόνος είναι η σκόπιμη θανάτωση του ανθρώπου με βίαιο τρόπο. Αποτελεί τη βασικότερη μορφή παραβίασης της ανθρώπινης ζωής. Ο φόνος απαγορεύεται τόσο στην Παλαιά Διαθήκη (8η εντολή: «ου φονεύσεις»), όσο και στην Καινή Διαθήκη. Ο Χριστός θέλοντας να κόψει το κακό από τη ρίζα του, που είναι η οργή, καλεί τον άνθρωπο να μην οργίζεται εναντίον του συνανθρώπου του: « Εγω δε λέγω υμίν ότι πας ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού εική ένοχος έσται τη κρίσει» (Ματθ. 5, 22).
Μια μορφή ακούσιου φόνου ή ακούσιας αυτοκτονίας είναι τα τροχαία ατυχήματα, τα οποία στοιχίζουν τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους. Οφείλονται σε απροσεξία ή αδιαφορία.
Β. Αμβλώσεις
Άμβλωση είναι διακοπή της κύησης του εμβρύου με διάφορες μεθόδους. Η άποψη ότι η γυναίκα έχει τι δικαίωμα να αποφασίζει για το σώμα της και για το έμβρυο που κυοφορεί, είναι απαράδεκτη από κάθε άποψη. Το έμβρυο δεν αποτελεί ιδιοκτησία ούτε της γυναίκας, ούτε του άνδρα. Από την άλλη και οι κίνδυνοι από μια άμβλωση για τη ζωή της γυναίκας είναι μεγάλοι. Τέλος δεν είναι λογικό να χαρακτηρίζεται ως ανθρώπινο δικαίωμα, κάτι το οποίο συνεπάγεται στέρηση του δικαιώματος της ζωής μιας ανθρώπινης ύπαρξης που άρχισε να διαμορφώνεται. Η αδυναμία του εμβρύου να υπερασπιστεί τον εαυτό του δεν νομιμοποιεί την καταστροφή του.
Η Εκκλησία χαρακτήρισε εξαρχής την άμβλωση ως φόνο και την συνεργία σε αυτή ως συνεργία σε φόνο. Από την στιγμή της συλλήψεως υπάρχει μια νέα ύπαρξη, ένας νέος άνθρωπος. Βέβαια το βρέφος δεν είναι τέλειος άνθρωπος, αλλά το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για το αρτιγέννητο βρέφος. Για την Εκκλησία λοιπόν ο άνθρωπος από την στιγμή της σύλληψης του, εισέρχεται στη προοπτική της αιωνιότητας.
Δυστυχώς οι αμβλώσεις έχουν νομιμοποιηθεί σε πολλές χώρες του κόσμου και στην Κύπρο. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του εγκλήματος αναφέρουμε πως στην Ελλάδα γίνονται ετησίως περίπου 300.000 αμβλώσεις, ενώ στην Αμερική 1.600.000.
Σίγουρα υπάρχουν όμως και διλληματικές περιπτώσεις. Σε κάποια ακραία περίπτωση θα μπορούσε η διατήρηση της ζωής του εμβρύου να αποτελέσει θανάσιμο κίνδυνο για τη μητέρα. Μόνο η υπεύθυνη αντιμετώπιση ενός τα τέτοιου θέματος από τους γονείς, τους ιατρούς και τον Πνευματικό Ιερέα θα οδηγήσει σε διέξοδο. Επίσης προβάλλονται και διάφοροι κοινωνικοί, ψυχολογικοί, οικονομικοί και άλλοι λόγοι για τη διακοπή της κυήσεως, οι οποίοι όσο σοβαροί και αν είναι δεν μπορούν να θεωρηθούν ηθικά επαρκείς. Εδώ εντάσσονται και οι προληπτικοί λόγοι που ανακύπτουν από την εφαρμογή του προγεννητικού ελέγχου. Είναι απαράδεκτο όμως να θανατωθεί το έμβρυο επειδή διαπιστώθηκε κάποια ασθένεια ή σύνδρομο. Πολλές φορές γίνονται και λάθη. Επίσης σε οποιαδήποτε φάση της ζωής του ο άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει κάποια ασθένεια και μάλιστα σοβαρή και βασανιστική για τον ίδιο και τους δικούς του. Τι θα γίνει τότε; Επειδή ασθένησε σοβαρά κάποιος, σημαίνει ότι πρέπει να θανατωθεί;
Γ. Θανατική ποινή
Η θανατική ποινή επιβάλλεται σε ορισμένες χώρες σε βαριές μορφές εγκληματικών πράξεων. Στις μέρες μας αυξήθηκαν οι υποστηρικτές της, ιδιαίτερα όπου υπάρχει έξαρση της βίας. Παράλληλα όμως αυξήθηκαν και οι φωνές που ζητούν κατάργηση της.
Η θανατική ποινή είναι βάρβαρη, αφιλάνθρωπη και αντιχριστιανική, διότι: 1) στερεί από τον άνθρωπο το αναφαίρετο δικαίωμα της ζωής, 2) δεν επιδέχεται διαβάθμιση, ούτε επανορθώνεται σε περίπτωση δικαστικής πλάνης, 3) δεν αποδεικνύεται ότι λειτουργεί κατασταλτικά, 4) σύμφωνα με την χριστιανική διδασκαλία η επίγεια ζωή του ανθρώπου είναι αποτελεί ευκαιρία μετάνοιας και τελειώσεως. Με την διακοπή της διακόπτεται και οποιαδήποτε δυνατότητα προς την κατεύθυνση αυτή.
Το κράτος δεν έχει απόλυτη εξουσία στον άνθρωπο. Η πρόταση του χριστιανισμού είναι ότι η πρόληψη του εγκλήματος αποτελεί και την ορθότερη αντιμετώπιση του. Η σωστή ανατροφή και ιδιαίτερα η χριστιανική, καλλιεργεί και εμφυτεύει στον άνθρωπο από την παιδική ηλικία το σεβασμό προς τον άλλο, την αγάπη και την ανοχή.
Δ. Βασανιστήρια
Αποτελούν μια ακόμη μορφή παραβίασης της ζωής. Η Εκκλησία τα απορρίπτει προβάλλοντας την ελευθερία του προσώπου. Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Ιδιαίτερα όταν ο σκοπός αυτός αποβλέπει στην επιβολή μιας θρησκευτικής, ιδεολογικής ή άλλης αρχής.
4. Επίλογος – Συμπέρασμα
Ο Θεός είναι ο δημιουργός της ζωής. Η προέλευση της ζωής φανερώνει και την ιερότητα της. Δυστυχώς σήμερα, είτε λόγω συμφερόντων, είτε για άλλους λόγους, η ανθρώπινη ζωή περιφρονείται. Δεν νοείται κάποιος να ονομάζεται χριστιανός και να μην σέβεται τη ζωή, τόσο τη δική του, όσο και των συνανθρώπων του, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας και ιδεολογίας. Ο Θεός είναι ο Κύριος της ζωής και του θανάτου. Πρέπει παράλληλα να τονίσουμε ότι η ζωή του ανθρώπου δεν ταυτίζεται με τη βιολογική παρουσία του, αλλά εκτείνεται στην αιωνιότητα. Υπάρχει και μετά θάνατον ζωή. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την αφαίρεση της ζωής από κάποιο άνθρωπο, ούτε περιφρόνηση της παρούσας ζωής, διότι και η παρούσα ζωή έχει αξία κατά τη χριστιανική διδασκαλία. Αποτελεί ουσιαστικά το προστάδιο της αιωνιότητας.