«Γιά μένα στίγμα εἶναι ὁ φόβος πού βλέπω στά μάτια τῶν ἄλλων, τό γύρισμα τῆς πλάτης, ὁ ἦχος τῆς πόρτας πού κλείνει…»

Μ., 31 χρόνων

Συνήθως, μόλις κάποιος ἀποφυλακιστεῖ, καί ἐνῶ ἔχει καταδικαστεῖ καί ἔχει ἐκτίσει τήν ποινή του, συνειδητοποιεῖ πώς ἡ κοινωνία τόν ἔχει προδικάσει καί καταδικάσει, καί θά τόν καταδικάζει κάθε μέρα. Ἡ φυλακή φαίνεται πώς δέν ἦταν ἀρκετή τιμωρία. Πρέπει κάποιος καθημερινά νά δίνει ἀγώνα ἐπιβίωσης (σωματικῆς καί ψυχικῆς). Ὁ ἀποφυλακισμένος, γίνεται ὁ ἀποδέκτης στερεοτυπικῶν ἀντιλήψεων, στάσεων καί προκαταλήψεων, πού ὁδηγοῦν στό κοινωνικό του στίγμα. Ἀντιλήψεων ἄκαμπτων, ἄκριτων καί ὑπεργενικευμένων, ἀρνητικῶν συναισθημάτων καί ἐχθρικῶν διαθέσεων, χωρίς νά λαμβάνεται ὑπ᾽ ὄψιν ἡ συμπεριφορά, ἡ προσωπικότητα καί τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τοῦ καθενός. Ὁ κοινωνικός στιγματισμός ἐνισχύεται ἀπό τά ΜΜΕ, τούς κοινωνικούς φορεῖς, καί τό οἰκεῖο περιβάλλον. Εἶναι λογικό, γιά παράδειγμα, ὁ κόσμος νά ταυτίσει τόν οἱονδήποτε ἀποφυλακισμένο μέ τούς ἀμετανόητους ἐγκληματίες πού προβάλλονται συνεχῶς στήν τηλεόραση. Κι ὅμως, στήν φυλακή δέν θά μπεῖ μόνο ὁ serial killer καί ὁ κατά συρροήν βιαστής/παιδεραστής. Θά μπεῖ ὁ τοξικοεξαρτημένος, πού ἔκλεψε γιά νά πάρει τήν δόση του, γιατί πονοῦσε σέ ὅλο του τό σῶμα. Ὁ ἐπιχειρηματίας, πού δέν εἶχε νά πληρώσει τά χρέη του, τά ὁποῖα ὅλο καί μεγάλωναν. Νέοι, πού παρασύρθηκαν ἀπό κακές παρέες σέ παραβατικές συμπεριφορές. Παιδιά, πού ἀπό μικρά μπαινοβγαίνουν στήν φυλακή, γιατί ἔτσι ἔμαθαν. Πού μεγάλωσαν χωρίς γονεῖς, καί ἡ κλοπή φάνταζε ὡς ὁ μόνος τρόπος ἐπιβίωσης. Κάθε ἄνθρωπος μπορεῖ νά βρεθεῖ σέ αὐτήν τήν δυσχερέστατη θέση. Δέν χρειάζεται νά εἶναι κανείς κατά συρροήν ἐγκληματίας, ἀρκεῖ μιά λάθος στιγμή, μιά λάθος ἐπιλογή, νά σέ στιγματίσει γιά πάντα. Ἀποτέλεσμα τῶν παραπάνω προκαταλήψεων εἶναι ἡ κοινωνική ἀπομόνωση τοῦ ἀποφυλακισμένου, ἡ περιθωριοποίησή του, ἡ ἀνεργία, ἡ οἰκονομική δυσχέρεια/ πενία, και τά ψυχολογικά προβλήματα, πού εἴτε προϋπῆρχαν – ἀλλά τώρα ἐπιδεινώνονται – εἴτε τώρα δημιουργοῦνται, λόγω τῶν καταστάσεων. Δέν εἶναι πουθενά ἀποδεκτός. Νιώθει ἀπόκληρος τῆς κοινωνίας. Αὐτό εἶναι τό στίγμα τῆς φυλάκισης. Πῶς θά ἀντιμετωπίσει τήν ζωή του αὐτός ὁ ἄνθρωπος; Πῶς δέν θά παρανομήσει ξανά, ἐάν βρεῖ ὅλες τίς πόρτες κλειστές; Κι ἄν ἀποροῦμε γιατί «δέν μπαίνει στόν ἴσιο δρόμο», ἴσως πρέπει νά σκεφτοῦμε τί κάναμε ἐμεῖς γιά νά τόν βοηθήσουμε: Ἁπλώσαμε τό χέρι νά πιαστεῖ; Διαθέσαμε χρόνο νά τόν ἀκούσουμε; Τοῦ δώσαμε ἐργασία; Τοῦ προσφέραμε μιά δεύτερη εὐκαιρία στήν ζωή; Ἄς προσπαθήσουμε νά δοῦμε μέ κατανόηση ὅλους τούς ἀνθρώπους, πού πλήρωσαν γιά τά λάθη τους. Ὅ,τι κι ἄν ἔκαναν. Δέν ξέρουμε τί ἔχει στήν καρδιά του καθένας. Δέν ξέρουμε ἀπό τί τραύματα καί ἐμπειρίες προσπαθεῖ νά ξεφύγει. Δέν γνωρίζουμε τί σταυρό κουβαλάει. Ἄς εἴμαστε ἐπιεικεῖς. Κι ἄν δέν ἔχουμε τίποτα νά δώσουμε, ἄς δώσουμε τό μόνο πράγμα πού, ὅταν τό δίνεις, πολλαπλασιάζεται: τήν καλοσύνη μας. Δέν διοριστήκαμε δικαστές κανενός. Εἴμαστε ἁπλῶς ἄνθρωποι ἐνώπιον ἀνθρώπων. Ὅλοι τρωτοί, ἁμαρτωλοί, μέ ἀνασφάλειες, λάθη καί πάθη. Ἄς δείξουμε λίγη ἀγάπη. Εἶναι τό μόνο πού μποροῦμε καί ἔχουμε ὑποχρέωση νά κάνουμε, ἄν θέλουμε νά λεγόμαστε ἄνθρωποι.

Ἀγγελική – Ἐλευθερία

Παπασαραντοπούλου

Ψυχολόγος

Από την ετήσια έκδοση του περιοδικού μας “Φίλοι Φυλακισμένων”, τεύχος 2023

Πηγή εικόνας